Dexamethason-CRH test

Indicaties

Differentiële diagnostiek tussen het syndroom van Cushing en pseudo-Cushing.

Achtergrond

Bij het syndroom van Cushing laten de cortisol concentraties zich niet supprimeren door dexamethason en stijgen de concentraties na CRH toediening. Bij een pseudo-Cushing (i.e. adipositas, depressie, alcoholisme, lichamelijke of geestelijke stress, etc.) is er waarschijnlijk een overmaat aan CRH, waardoor suppressie wel optreedt en een stijging op stimulatie met CRH uitblijft.

Werkwijze

a. Contactgegevens van de uitvoerenden en verantwoordelijken

b. Contra-indicaties

• Leeftijd < 18 jaar
• Zwangerschap (verminderde respons op dexamethason)
• Anticonceptiva systemisch (minstens 6 weken voor test staken)
• Gebruik exogene steroïden (fysiologisch + analytisch)
• Anti-epileptica (versnelde dexamethasonklaring)

c. Relatieve contra-indicaties

• Zwangerschap (wegens onvoldoende veiligheids- en effectiviteitsdata)
• Borstvoeding (wegens onvoldoende veiligheids- en effectiviteitsdata)

d. Bijwerkingen en mogelijke complicaties

Hartkloppingen, warm gevoel hoofd en nek (flush), tachycardie, bloeddrukdaling, mictiedrang, duizeligheid, misselijkheid, vasovagale collaps, zeer incidenteel hypofyse apoplexie.

e. Voorbereiding/ voorzorgsmaatregelen

• Bestel
  1. CRH (100 µg Ferring)
  2. Dexamethason (9 tabletten van 0,5 mg)

f. Uitvoering

• Instrueer patiënt
• Patiënt neemt gedurende 2 dagen om de 6 uur 0,5 mg dexamethason in met water volgens onderstaand schema:
• Op dag 2 blijft de patiënt nuchter vanaf 22.00 uur.

• Op dag 3 komt de patiënt naar de behandelkamer.
• De patiënt komt op een bed / stoel te liggen tot aan het einde van de test
• Venflon met driewegkraan inbrengen door arts of verpleegkundige met bevoegdheid 2 uur na de laatste dexamethason gift, flushen met NaCl 0.9%
• Verwijderen NaCl 0.9% en bloedafname voor bepaling cortisol (t=0), flushen met NaCl 0.9%
• Exact 2 uur na laatste inname dexamethason en direct na de bloedafname: dien CRH 100 μg i.v. toe in 60 seconde door arts of verpleegkundige met bevoegdheid. Let op! Oplossen en toediening van CRH is kritisch. Na oplossen van het poeder in de bijgeleverde oplosmiddel, moet direct na oplossen (<30 seconden) worden ingespoten.
• Na exact 15 minuten: verwijderen NaCl 0.9% en bloedafname voor cortisol bepaling (t=15), flushen met NaCl 0.9%
• Verwijder na het beëindigen van de test de venflon en plak af met een pleister
• Geef patiënt na het beëindigen van de test een maaltijd

g. Bepalingsmethoden laboratorium

Let op! Bepalingsmethoden kunnen per laboratorium verschillen.

Cortisol in bloed: LC-MSMS of immunoassay

h. Referentiewaarden

Zie i.

i. Interpretatie

Let op! Afkapgrenzen en interpretatie zijn methode-afhankelijk. Overleg met uw endocrinoloog en/of laboratorium specialist klinische chemie voor de afkapgrenzen voor uw laboratorium en interpretatie van de test.

Ter illustratie: Voor sommige methoden wordt in de literatuur een afkapgrens van 38 nmol/L genoemd voor cortisol in bloed.

j. Opmerkingen

• Bij een bloed cortisol na CRH kleiner dan de afkapgrens is er sprake van een pseudo-Cushing.
• Bij een bloedcortisol na CRH groter dan de afkapgrens is er sprake van het syndroom Cushing.

Literatuur

• Yanovski JA, et al. Corticotropin-releasing hormone stimulation following low-dose dexamethasone administration. A new test to distinguish Cushing’s syndrome from pseudo-Cushing’s states. JAMA 1993;269:2232–2238
• Nieman L. Editorial: The dexamethasone-suppressed corticotropin-releasing hormone test for the diagnosis of Cushing’s syndrome: what have we learned in 14 years? J Clin Endocrinol Metab. 2007;92(8):2876-8.

Ideeën & opmerkingen

Heeft u naar aanleiding van deze informatie ideeën of suggesties dan verzoeken wij u contact op te nemen.

Versie 1, 25 februari 2021